معماری صفویه یکی از دوران طلایی معماری ایران بود که عوامل بنیادین ساده گرایی در آن نهفته بود. این شیوه در حیطه نظام متحول جهانداری اوایل دوره صفوی که از سنت جهانداری مغولی فاصله می گرفت و داعیه نوپردازی داشت قوام یافته و به یاری کمال شناختی و زیبا شناختی برخاسته از تحول به نوعی سادگی متناسب با خطوط روشن اهداف ی اجتماعی دست یافت. در دوره شاه عباس اماکن عمومی مانند بازارها، گذرها، قهوه خانه ها پیوسته به مجموعه کاخ ها، فاصله بعید میان مردم و اشراف درباری را تعدیل می بخشید و پای آن را تا حدی که نظم و محدودیت درباری اجازه می داده است به اماکن عمومی باز می کند. معماری صفویه اوج هنر و معماری اسلامی بود. در اواخر این دوره بناهای بسیاری به این سبک و سیاق در گوشه و کنار ایران ساخته شد (اسدالهی، ۱۳۹۴). با توجه به اینکه اصفهان یکی از شهرهای تاریخی ایران در دوران صفویه به دلیل موقعیت ویژه‌ای که داشت به رونق خاصی در معماری دست یافت. از این رو، معماری صفویه بر خلاف دوره های اولیه معماری، رنگ و تزیین نقش بسیار مهمی دارد. همچنین بناهای اصفهان در این دوره منبع مهمی برای بررسی عنصر تزیین در معماری اسلامی ایران به شمار می رود (شریفی مود، ۱۳۹۳). در واقع باورهای عرفانی و قرآنی موجب شکل‌گیری معماری دوره صفوی و نامگذاری آن شده است که جمعی از هنر شناسان دوران صفویه را عصر زرین و اوج شکوفایی انواع هنرها در ایران می نامند. در این زمان بناهای بسیاری ساخته شد و مفاهیم قرآنی در شکل گیری مجموعه ای از نمادها، نقش مایه ها و فرهنگ بصری مسلمانان در هنر اسلامی کمک شایان توجهی نموده است. در این دوران در تزئین آنها کاشی به میزان زیاد و انواع رنگ‌ها و نقوش مورد استفاده قرار گرفت. پیدایش شیوه کاشی هفت رنگ یا خشتی که به مراتب آسانتر و سریعتر از شیوه معرق بود موجب افراط در کاشی کاری و امکان ایجاد نقوش متنوع و موضوعات جدید شد (کورس پور و طایفی نصرآبادی، ۱۳۹۴).
با توجه به اینکه یکی از درخشان ترین دوره های هنر ایران پس از اسلام دوره صفویه است، در این دوره مراکز و کانون های صنعتی و هنری در ایران افزایش یافت. در ابتدای تأسیس این سلسله، تبریز پایتخت بود و به همین سبب این شهر مرکزی شد برای فعالیت های هنرمندانی مانند خطاطان، تذهیب کاران، نقاشان و صحافان و همچنین هنرمندانی که در دیگر فنون و صنایع کار می کردند و هنرمندانی که درصنایع منسوجات و بافت پارچه به کار می پرداختند. آجرهای مربع کاشی منقوش، معروف به آجرهای هفت رنگ در بناها به مقیاس گسترده مورد استفاده قرار گرفت. نقش و نگار کاشی ها و رنگ های آنها زینت خاصی به بناهای این دوره بخشیده است. نه تنها دیوارها، بلکه گنبدها، ایوان، طاق نماها، سردر ورودی ها و مناره با کاشی و موزاییک آراسته شد. ساخت سردرهای بزرگ با کاشی های شفاف و گچبری مقرنس کاری در عصر صفویه پیشرفت بسیار داشت. ترکیب سردر برزگ و مناره های طرفین آن با صحن چهار ایوانی و ساختمان های اطراف آن و قرار دادن گنبد به گونه ای که با همه ساختمان متناسب باشد، در معماری زمان صفوی به درجه کمال رسید (نیکنام و همکاران، 1394).
موضوع پایان نامه معماری
درباره این سایت